خانه تاریخی امیر بهادر

برجسته ترین نشانه بر جای مانده از خیابان پل امیربهادر مربوط به ساختمانی کهنسال متعلق به امیربهادر یکی از امیران و وزیران اعظم عصر مظفرالدین شاهی

است که قدمت و پیشینه ای 200 ساله دارد. ساختمان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به دست معماران ایرانی با نشانه ها و سمبل  های سنتی ایرانیان و مربوط

به دانش معماری عصر ناصرالدین شاهی است. جز امیربهادر این بنا شیفتگانی داشت که سر در فرهنگ و سیاست داشتند. علی اصغر حکمت، وزیر معارف در

عصر رضا شاه برای اعزام محصلان به فرنگ در باغ این حیاط جشنی به راه می انداخت و اهل خانواده ها را در این همین ساختمان سور می داد. رضازاده شفق

 برخی از جلسات ادبی خود را در طبقه دوم و در محل تالار عمومی این بنا برپا می کرد. حتی سید حسن تقی زاده برخی از جلسات غیر رسمی خود را با سفرا

و وابسته های خارجی در همین ساختمان منعقد می کرد. ساختمان امیر بهادر در طی سال های اخیر در دل آپارتمان ها و ساختمان های قوطی کبریتی به بوته

فراموشی سپرده شده است.

  پیش از آنکه به داخل ساختمان وارد شوید تابلوی سنگی بزرگی وجود دارد که بر سینه دیوار ایوان این ساختمان چسبانده شده است،  تابلوی نقره ای به خط

نستعلیق که نشان اهدای صاحب این ساختمان – امیر بهادر – به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال 1304 شمسی است. در پایین آن نام افرادی چون علی

اصغر حکمت ، سید حسن تقی زاده ، رضازاده شفق و افرادی دیگر وجود دارد.  نام و آثار این مفاخر بخشی از حافظه تاریخی ما ایرانیان است. افرادی چون علامه

قزوینی، رضازاده شفق، ذکاءالملک فروغی، ملک الشعرا بهار، محمدعلی جمال زاده، مجتبی مینوی، غلامحسین یوسفی، عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی ،

علی اکبر دهخدا و ... هر کدام در عصر و زمانه خود فرهنگ پرور و دوران ساز بودند.  در حیاط این ساختمان تاریخی ، مجسمه نشسته، نقاش ناصرالدین شاه –

کمال الملک غفاری و حکیم کمال خجندی چشم نواز هر بازدید کننده ای است. مجسمه ایستاده علی اکبر دهخدا ، که با طراحی یک مجسمه ساز شهیر فرانسوی

و با چیره دستی فرامرز پیلارام به پایانی خوش انجامیده، هر اندیشه ورز و اهل نظری را به متن ادب و فرهنگ تمدن ساز ایرانیان ترغیب می سازد. در راهروهای

عریض و سقف های بلند ساختمان امیربهادر تصاویر، نسخ، اسناد و دست نویس های فرهیختگان ایرانی چون میرزا حسن رشدیه، جبار باغچه بان، زین العابدین

موتمن، محسن هشترودی، عباس سحاب، یداله سحابی ، پرویز شهریاری ، احمد آرام، هوشنگ اعلم، احمد بیرشک و ... عظمت و تجلی تمدن ایرانی را به خوبی

آشکار ساخته اند. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در خیابان قزوین و پل امیربهادر برای ساکنان این منطقه از شهر تهران قدمتی 80 ساله دارد. اما پل امیربهادر

خواستگاه های تاریخی دیگری نیز در خود جای داده است .

خلوتگاه و بساط آبدارخانه فتحعلی شاه قاجار در ضلع شمالی سکونتگاه امیربهادر، قدیمی ترین نماد این نقطه از شهر تهران است. شنل مخلمین ناصرالدین شاه که

از سفر دوم او به فرنگ خریداری شده بود سال ها در همین خانه نگهداری می شد. حتی گفته اند که موزه مردم شناسی که این شنل را نگهداری می کرد.از قِبَل

نگهداری آن و عکس هایی که بازدید کنندگان به رسم یادگاری با آن می گرفتند، سالانه درآمد خوبی حاصل می شد. دوکلیسای ارامنه و آسوری ها در ضلع شمالی

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دیرگاهی است از حافظه ساکنین این بخش از تهران پاک نشدنی و حتی ضمیمه فرهنگی این محل شده است. یک کلیسای کاتولیک و

یک مدرسه سه کلاسه فرانسوی ، عمیق ترین خاطره اختلاط فرهنگی مسلمانان و ارامنه در بخش جنوبی تهران است. هنوز زنان و مردانی کهنسال در کوچه پس

کوچه های قدیمی اطراف این مدرسه هستند که صدای موزون سلطان العلمای خراسانی – مدیر روزنامه روح القدس و دبیر ادبیات فارسی مدرسه کاتولیک ها – را به

گوش خود می شنوند. خاطرات دختران و پسران کاتولیک های فرانسوی یکی از شورانگیزترین خاطرات مدفون این محله است. خاطراتی که در روزهای عید مسیحیان

(ژانویه) و نیز روزهای شورآفرین ماه محرم این دو جماعت را برای جشن ژانویه مسیحیان و سوگواری اباعبداله الحسین (ع) در مکان کلیسای کاتولیک ها و مسجد

قندی جمع می کرده است. عمارت معین السلطنه اولین رجل ایرانی که در یک نمایشگاه بین المللی در شیکاگو و منچستر شرکت کرد و سپس صنعت نساجی و

ریسندگی را در ایران اشاعه داد، بخشی از نشانه های دیرینگی این منطقه است. دفتر کار علی اکبر خان داور وزیر عدلیه رضا شاه و استراحتگاه علی اصغر حکمت

وزیر معارف پهلوی اول، پاتوق سرپاس مختاری ( رییس نظمیه رضا شاه) و اعتصام الخلوت با ویولن هایشان، منزل قدیمی دو زوج ادیب و روشنفکر شهیر ایرانی: جلال

آل احمد و سیمین دانشور- که دیرپاترین و اصیل ترین خاطرات روشنفکری عصر پهلوی دوم را در خانه خود رقم زده اند. منزل مسکونی ستوان یار حسین مکی نماینده

مجلس شورای ملی و از یاران وفادار دکتر محمد مصدق و خانه ویلایی دونبشی مرحوم اورنگ نماینده مجلس شورای ملی تنها بخش ناچیزی از نمادهای تاریخی

محله پل امیربهادر است. باغ ها و بازارها، حمام ها و سینماها، نسیم بیدار کننده یادهای ساکنان قدیمی این محل است. باغ مصفای سرهنگ غفاری که بعدها به

مدرسه تبدیل شد. باغ معیرالملک که هنوز بازار بزرگی است در آن محل که اجتماع دلپذیر روزانه اهالی محلی و کسبه امیربهادر بود. حمام انصاری و حاج قاسم که

هرکدام سرنوشتی 200 ساله پیدا کرده اند و هنوز به همت میراث فرهنگی تهران پابرجا هستند و بریادها و حافظه ها حکمروایی می کنند. مدرسه رشدیه اولین

مدرسه ابتدایی در ایران، مدرسه فرانسوی رازی، مدرسه علامه ، خاقانی و مدنی نشانگاه و جهت نمای اولین سنگ های بنای آموزش رسمی در ایران عصر قاجاریه

و پهلوی است. مسجد قندی قدیمی ترین مسجدی است که بسیاری از اهالی محل هویت اصلی خود را مدیون و مرهون آن می باشند.

در مسجد پنبه چی، هنوز مردان و زنانی هستند با موهای سپید که نمازهای شبانگاهی بی شماری را به امامت آیت الله حاج حسین بروجردی مرجع تقلید

شیعیان جهان اقامه کرده اند. این مسجد محل ثقل و مرکز تحولات دینی و مذهبی سال های دهه 30 است که با زیست عالمانه آیت الله بروجردی دوام و قوام

می یافت. مساجد دارالاسلام و شریعت سنگلجی، پنداری در همه این سال ها ، گوشواره های بلورین و نمادین پل امیر بهادرند. اما این روزها انجمن آثار و مفاخر

فرهنگی میزبان میهمانان ناخوانده ای است که هویت دیرینه آن را نادیده گرفته اند. ضلع غربی این بنا این روزها در ضیافت خونین موریانه های طماع- برج سازان- این

شهر مورد تاخت و تاز قرار گرفته است.